قدس آنلاین - بسیاری از مردم ایران دارای عواطف انسانی بالا هستند اما برغم این کشورمان در شاخص بخشش جایگاه خیلی مناسبی در دنیا ندارد. یعنی در شاخص یاد شده در رده های میانی در بین کشورهای جهان قرار دارد. جالب این که روز به روز بر تعداد موسسات خیریه در ایران افزوده می شود اما نتیجه آن نیست که انتظارات را برآورده کند. گفت و گوی قدس با سردار نصرا... فتحیان دلاور جبهه های دیروز و مدیرعامل این روزهای موسسه خیریه امدادگران عاشورا به بررسی این موضوع اختصاص دارد.
فتحیان در دوران دفاع مقدس معاونت بهداری قرارگاه خاتم را بر عهده داشت، پس از آن به عنوان مسوول بهداری نیروی زمینی سپاه، مسوول حوزه فرماندهی فرمانده کل سپاه، مسوول بسیج جامعه پزشکی تهران بزرگ به ایفای نقش پرداخت. معاونت بهداشت و درمان ستاد کل نیروهای مسلح به مدت ۷/۵ سال یکی دیگر از مسوولیت های وی بوده است. بسیاری از بیمارستان های خوبی که امروز نیروهای مسلح دارند در دوره فرماندهی وی طراحی و احداث شده است.
*آقای فتحیان، همه ما می دانیم که فرهنگ ایرانی و آموزه‌های دینی در ایران همواره بر مفاهیمی چون «بخشش»، «کمک به نیازمندان» و نظایر آن تاکید دارد با این وجود در ابتدا یک ارزیابی از میزان فعالیت های خیرخواهانه در کشور ارایه کنید و سپس بفرمایید چرا باید افراد توانمند در این حوزه بیشتر ورود کنند؟
به طور کل ایرانی ها مردمانی مهربان و دارای عواطف انسانی بالایی هستند. یعنی بر اساس بررسی های جامعه شناسان کمک به محرومان و نیازمندان یا انجام کار خیر به نفع مستمندان یکی از ویژگی ها خوب مردم ما است اما از این ظرفیت به خوبی استفاده نمی شود. در واقع خیریه ها در حال حاضر فقط از ۱۵ درصد ظرفیت مردم برای کمک به نیازمندان استفاده می کنند این درحالیست که دارای پتانسیل بالایی در این بخش است اما امروز آورده های غربی ها در بخش خیریه بیشتر از ما است. یعنی آن ها بیشتر از ما دارند به افراد نیازمند کمک می کنند. اما در پاسخ به بخش دوم پرسش تان باید عرض کنم که هر جامعه ای نیاز به خیرین دارد اما در جامعه ای مثل ایران که بیمه ها و تامین اجتماعی در آن گسترده و فراگیر نیست نیاز به خیرین بیشتر احساس می شود تا دولت ها بتوانند به کمک آن ها نیازهای اولیه محرومان مثل مسکن و درمان برخی از بیماری های صعب العلاج را برآورده کند چون پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و برخلاف شعارهای اولیه به دلیل وقوع جنگ تحمیلی و شرایط اقتصادی دولت ها نتوانستند نیازهای اساسی همه بخش های جامعه را برآورده کنند. در واقع هنوز نیازهای بخش هایی از جامعه بر زمین مانده است.
* در ایران با تعدد مراکز خیریه مواجه هستیم که این امر تا حدی نشان از بی اعتمادی افراد به خیریه ها دارد. آیا می توان این خیریه ها را تجمیع کرد یا حداقل از بیشتر شدن شان جلوگیری کرد؟
در حال حاضر به دلیل تعدد خیریه ها ساختار فعالیت های خیرخواهانه کمی نامتمرکز است در حالی که اگر تعداد این گونه موسسات کمتر اما از ابعاد بزرگتر و قدرت بیشتری برخوردار بودند خیلی بهتر بود چون در این صورت ضمن نظارت بهتر برخیریه ها ارایه خدمات نیز شفاف تر و مشخص می شود که یک شخص نیازمند از چند خیریه خدمات دریافت می کند. در واقع جلوی برخی از سوء استفاده های احتمالی گرفته می شود اما واقعیت اینست که دولت نمی تواند خیریه ها را تجمیع کند چون علاوه بر این که جزو سازمان های مردم نهاد محسوب می شوند خیلی از این گونه موسسات خانوادگی، فامیلی، رفاقتی و ... هستند. ضمن این در حال حاضر ارایه مجوز برای تاسیس خیریه توسط دستگاه ها و سازمان های مختلفی مثل وزارت کشور، نیروی انتظامی، بهزیستی انجام می شود که کار را مشکل تر می کند بنابراین به نظرم دولت فقط در زمان ارایه مجوز می تواند ضمانت های کافی از آن ها بگیرد.
* همانطور که اشاره کردید برغم پتانسیل بسیار بالا و وجود تعداد زیاد موسسات خیریه اما نتیجه چندان مطلوب نیست. شما ریشه های این موضوع را در چه می بینید؟
شاید این مساله کمی به نبود شفافیت مالی در برخی موسسات خیریه در کشور بر می گردد چون در امور اینچنینی برای مردم خیلی مهم است بدانند کمکی که می کنند به کجا می رود و آیا واقعاً به دست افراد نیازمند می رسد. این یک واقعیت تلخ است که برخی از ۱۵۰هزار خیریه ای که در کشور وجود دارد در بخش مالی حساسیت های لازم را ندارند. در مجموع اگرخیریه ها از لحاظ مالی شفاف عمل کنند و سیاسی کاری هم نکنند آنوقت قطعاً از آن ها استقبال بیشتری می شود.
*موارد یاد شده به خوبی نشان می دهد که فعالیت خیریه ها در ایران چندان شفاف نیست با این وجود بفرمایید آیا این موضوع ناشی از ضعف قانون است یا این که از لحاظ قانون کمبودی نیست و مشکل به ضعف در اجرای قانون بر می گردد؟
به نظرم موسسات خیریه هم خلاء قانونی دارند. یعنی در تاسیس خیریه ها و نظارت بر آن ها قوانین جامعی وجود ندارد. یعنی روند تاسیس خیریه ها بسیار طولانی است و در بعد نظارت هم ضعف هایی وجود دارد. البته باید به یاد داشته باشیم که نظارت در کار مردم درست نیست اما باید چارچوب هایی تعریف شود که این موسسات پاسخگو باشند تا این گونه اطمینان مردم نسبت به عملکرد آن ها بیشتر شود. البته اخیرا دولت یازدهم کارهای مثبتی در این زمینه انجام داده اما هنوز جا برای کار زیاد است.
دولت می تواند بستر را برای ورود بهتر خیرین در کمک به مردم هموارتر کنند. یعنی موانع اضافی را بردارد. در واقع شرایط را به گونه ای فراهم کند که ورود مردم برای انجام امور خیر آسان شود.
*در ابتدای مصاحبه گفتید که فقط از ۱۵ درصد ظرفیت مردم برای انجام فعالیت های خیرخواهانه در کشور استفاده می شود با این وجود آیا خیریه ها در بهره گیری از همین ظرفیت برای خدمت به نیازمندان توفیق داشته اند؟
خیریه ها سطح بندی هستند برخی از آن ها توفیق خوبی داشتند و برخی هم نه. مثلاً خیریه امدادگران عاشورا با عضویت بیش از ۹ هزار نفر از پزشکان کشور از سال ۸۱ تا کنون در حال ارایه خدمات پزشکی به بیماران بویژه بیماران صعب العلاج و سرطانی است. البته ما فقط اعتماد یک درصد جامعه هدفمان را جلب کردیم اما اگر می توانستیم اعتماد افراد بیشتری را جلب کنیم آنوقت موفق تر بودیم. یعنی اشکال از خود ماست اما مردم همواره آمادگی ورود در انجام امور خیریه دارند منتها باید بستر برای آن ها فراهم باشد. مثلاً الان شما به اتفاق چند نفر از بستگانتان اگر بخواهید خیریه ای را تاسیس و به مردم خدمت کنید باید دو سال دوندگی کنید تا مجوز آنرا دریافت کنید. چون براحتی مجوز نمی دهند این درحالی است که دنیا در ارایه مجوز برای امور خیریه زیاد طول نمی دهد. البته نمی گویم که هر مجوزی را به هر افرادی بدهند اما وقتی مشخص شد اساس نامه خیریه برای چیست و چه نیتی دارد قاعدتاً مجوز باید در زمان کمی مجوز فعالیتش را صادر کنند.
نظر شما